Monument WO II

Monument

Op het plein tegenover Statenweg 147 staat een in 1988 opgericht monument ter nagedachtenis aan het ultimatum voor de overgave van Rotterdam en het daaropvolgende bombardement. Het is ontworpen door L.H. Timmerman.

Aanval

10 mei 1940. Rotterdam schrikt op door het geluid van overkomende vliegtuigen. Dat het er zo veel zijn is opvallend, toch raakt niemand echt in paniek.
Iedereen denkt dat de vliegtuigen richting Engeland gaan, waarmee Duitsland al sinds september 1939 in oorlog is. Rotterdam heeft 125 jaar geen oorlog gekend. Er heerst een zekere mate van oorlogs­dreiging, maar de algemene opvatting luidt: Nederland blijft neutraal, net als in de Eerste Wereldoorlog.
Boven zee keren de vliegtuigen om. Totaal onverwacht wordt Vliegveld Waalhaven aangevallen. Eerst door een bombardement, daarna door parachutisten.
De luchtlandingsoperatie staat onder bevel van generaal Kurt Student.

Het is een strategie waar Rotterdam niet op berekend is. Doel van de Duitse aanval is om de Maasbruggen veilig te stellen. Vanuit Brabant rukken de Duitsers op om het regeringscentrum in Den Haag in te nemen, voor de aansluiting zijn de bruggen essentieel.
Het lukt de Duitse luchtlandingstroepen niet om op 10 mei de bruggen volledig in handen te krijgen, noch lukt het de Nederlanders om de bruggen te heroveren.
De Duitse hoofdmacht die laat op 13 mei arriveert maakt zich op om op 14 mei de stad aan te vallen.

Eerste ultimatum

Op 14 mei 1940 tussen 9 en 10 uur stuurt generaal Schmidt een ultimatum naar kolonel Scharroo, de Nederlandse commandant van Rotterdam en aan burgemeester Oud. Kolonel Scharroo ontvangt drie Duitse militairen, die onder een witte vlag het ultimatum bezorgen, zonder Ouds aanwezigheid. Wel laat hij hem de brief lezen.
De brief is ondertekend met de commandant van de Duitse troepen, zonder handtekening of rang. Scharroo vindt dit ‘vodje papier’ te vaag om Rotterdam over te geven.
Het ultimatum wordt om 10:30 uur door Scharroo ontvangen en stelt dat als Rotterdam niet binnen twee uur zijn weerstand opgeeft de stad zal worden vernietigd. Hij overlegt met generaal Winkelman, opperbevelhebber van de Nederlandse strijdkrachten, die geen noodzaak tot capitulatie ziet. Scharroo stuurt daarom een afwijzend antwoord vanwege het ontbreken van een naam, rang en handtekening dat rond 12.00 uur door Kapitein Backer, de assistent van Scharroo, bij de Duitsers op het Noorder­eiland wordt afgeleverd. Burgemeester Oud van Rotterdam stelt zich op het standpunt dat het lands­belang boven het belang van Rotterdam gaat maar voegt eraan toe dat als de Nederlandse verdediging toch hopeloos blijkt, Rotterdam gespaard dient te worden.

Tweede ultimatum

Om 12.40 uur komen generaal Student, generaal Rudolf Schmidt en generaal Alfred von Hubicki bijeen.
Generaal Schmidt schrijft het tweede ultimatum voor de capitulatie uit en ondertekent dit keer wel. Schmidt geeft Scharroo drie uur bedenktijd en stelt het bombardement, dat om 13.00 uur gepland stond, gedurende die tijd uit. Door communicatiefouten waren de eskaders toch vanuit Duitsland opgestegen. Terwijl Kapitein Backer met het tweede ultimatum op weg is naar Scharroo wordt Rotterdam gebombardeerd. Na het bombardement bereikt Backer het hoofdkantoor aan de Statenweg. Later die dag wordt de capitulatie van Rotterdam ondertekend.

Capitulatie Nederland

De bommenregen, die vroeg in de middag valt, duurt slechts een kwartier, maar de vernietigende uitwerking, vooral door de branden die ontstaan, is gigantisch. Meer dan 24.000 woningen worden in de as gelegd, 32 kerken en 2 synagogen worden verwoest. Ongeveer 650-900 mensen vinden de dood en 80.000 Rotterdammers worden dakloos. Op 15 mei 1940 wordt de overgave van Nederland door generaal Winkelman en anderen te Rijsoord getekend.